Triduum paschalne - historia i symbolika

Historia i tradycja

W pierwotnym kościele misterium paschalne świętowano w cotygodniowej Eucharystii niedzielnej. Następnie zaczęto akcentować doroczny obchód Paschy, który dokonywał się w liturgii nocy paschalnej. Święty Augustyn mówi już o trzech dniach, opisując zwyczaj z przełomu IV i V wieku, mówi o Świętym Triduum, a mianowicie: o dniu śmierci Pana (Wielki Piątek), jego odpoczynku w grobie (Wielka Sobota) i Jego zmartwychwstaniu (Noc i Dzień niedzieli Paschy). Natomiast w czasach Amalariusza z Metzu (IX w.) przyjmuje się praktyka rozpoczynania Triduum paschalnego już w Wielki Czwartek. W świadomości wiernych utwierdza się przekonanie, Triduum Sacrum trwa od Wielkiego Czwartku do Wielkiej Soboty i jest pewnego rodzaju przygotowaniem do drugiego Triduum - świątecznego, obejmującego trzy dni świąt Wielkanocy, od niedzieli do wtorku włącznie.

Dopiero reforma posoborowa słusznie wróciła do pierwotnego obchodu Triduum paschalnego, przywracając szczytowe miejsce Nocy paschalnej. "Święte Triduum paschalne Męki i Zmartwychwstania Pańskiego jaśnieje jako szczyt całego roku liturgicznego. Trzy dni wielkanocne rozpoczynają się Mszą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek, szczyt swój osiągają w Wigilię paschalną, a kończą się Nieszporami Niedzieli Zmartwychwstania". (Normy gen. Kalendarza i Roku lit., n. 18-19).

Jedność krzyża i zbawienia

Trzy dni Chrystusa ukrzyżowanego, pogrzebanego i zmartwychwstałego (św. Augustyn) stanowią trzy etapy jednego wydarzenia zbawczego (Paschy Chrystusa), które nawzajem się warunkują i uzupełniają. To jedno misterium paschalne jest podstawowym fundamentem Kościoła, całej liturgii i każdego życia chrześcijańskiego, które ostatecznie też jest przejściem (paschą) ze śmierci do życia.

Krzyża i Zmartwychwstania (śmierci i życia) od siebie oddzielić nie można. Dwie te rzeczywistości zbawcze nawzajem się warunkują. Jest czymś bardzo wymownym, że liturgia nigdy nie czci Krzyża Chrystusowego bez równoczesnego akcentowania i celebrowania Jego zmartwychwstania. Liturgia zawsze patrzy na Krzyż poprzez perspektywę zwycięstwa, krzyż jest drzewem życia, na krzyżu Chrystus zwyciężył śmierć, dokonała się śmierć śmierci.

Liturgia Nocy Paschalnej - pełnią tajemnicy Triduum Paschalnego

Tym, który uobecnia (aktualizuje) i czyni dostępnym dla każdego z nas paschalne misterium zbawienia jest Duch Święty. Czyni to poprzez znaki, sakramenty Kościoła, a zwłaszcza Eucharystię. Cała Eucharystia jest upamiętnieniem, czyli uobecniającą Pamiątką (anamnesis).

Duch Święty obecny był w całej tajemnicy Chrystusa (poczęty z Ducha Świętego, był obecny w misterium Ostatecznej Wieczerzy, a także świadkiem Męki), On przygotowuje przyjście Chrystusa i objawia Go jako Zbawiciela, On przemienia dary eucharystyczne i jednoczy Kościół. Duch Święty poprzez sakramenty przetwarza Kościół i czyni go żywym organizmem Zmartwychwstałego.

Dlatego paschalne wydarzenia zbawcze Chrystusa, Jego przejście ze śmierci do życia, znajduje swoją wyjątkową syntezę i szczytową formę obrzędową w uroczystości wigilii paschalnej, w czasie której sprawuje się paschalne sakramenty chrześcijańskiej inicjacji (chrzest, bierzmowanie i Eucharystię).

Pierwsza Msza wielkanocna, jaką jest Msza wigilii paschalnej, zawiera w sobie wszystkie poprzedzające je celebry całego Triduum paschalnego. To właśnie w noc paschalną, jak w żadną inną, uobecnia się przez Ducha Świętego i łączy w jedno: przeszłość, teraźniejszość i przyszłość.

Za "Zwycięzca Śmierci" Opole 1984